Het hoe en wat over reizen met de trein

28/09/2016

11.593 kilometer. Dat is wat ik er met enkel het nemen van een trein op heb zitten. Ik stapte in Moskou in en ging via Jekaterinaburg, Novosibirsk, Irkoetsk (Rusland), Ulaanbaatar (Mongolië), Beijing en Xining (China) helemaal naar Lhasa (Tibet).

Dat het reizen per trein een erg bijzondere ervaring is schreef ik hier al. Maar hoe gaat het er nu precies allemaal aan toe? Hoe regel je tickets, waar moet je rekening mee houden en wat kun je zoal verwachten in de trein zelf? Ik hoop het je hier allemaal te vertellen. Voor iedereen die ook van plan is om eenzelfde, of een gedeelte, van mijn route af te leggen én voor iedereen die het gewoon leuk vindt om er meer over te lezen!

Plan je reis

Het traject vanaf Moskou (Rusland) tot Beijing (China) via Mongolië staat ook wel bekend als de Trans Mongolië Express. Een erg populaire route onder zowel toeristen als locals welke hun handelswaar via deze weg (soms illegaal) transporteren. De route is populair omdat je in een relatief korte tijd veel kan zien van 3 landen. Als je besluit om helemaal niet uit te stappen zou je dit 7.621 km. traject in 7 dagen kunnen doen. Iets wat ik overigens niet aan zou raden omdat 7 dagen non-stop in een trein behoorlijk intensief is.

Maar de Trans Mongolië Express gaat niet alleen maar naar Beijing. Hij linkt Europa met China, Japan, Korea en zelfs Vietnam. In theorie zou je dus in Londen kunnen beginnen en helemaal in Hanoi of Hong Kong kunnen eindigen!

Door de vele mogelijkheden die er zijn is de allereerste stap daarom het plannen van je reis. Hoeveel tijd heb je en welke steden wil je absoluut bezoeken? Is je tijd wat beperkter en heb je maar 2 tot 3 weken dan adviseer ik om enkel de Trans Mongolië Express te doen en uit te stappen in in ieder geval Irkoetsk (voor een bezoek aan het Baikalmeer) en Ulaanbaatar/ de omgeving er van. Heb je meer tijd, dan zijn je opties dus grenzeloos en is het heel eenvoudig om vanaf Beijing verder te gaan naar andere bestemmingen.

Overigens: er bestaat niet zoiets als maar 1 Trans Mongolië Express trein. Er zijn twee treinen die rechtstreeks van Moskou naar Beijing gaan maar wanneer je van plan bent om uit te stappen maak je gebruik van ‘gewone’ regionale treinen die een bepaald traject afleggen. In deze treinen kom je dus meer locals dan toeristen tegen en dat is ook weer een ervaring op zich!

Treintickets kopen

Het is niet mogelijk om een open ticket te kopen en in- en uit te stappen wanneer je maar zou willen. Dit komt omdat iedereen een eigen slaapplaats heeft en op ieder ticket deze slaapplaats, de datum en het treinnummer staat. Gelukkig is het wel mogelijk om vrij eenvoudig tussenstops te maken door steeds voor ieder traject een los treinkaartje te kopen. Het is hierbij wel zo dat hoe meer tussenstops je maakt, hoe duurder je reis uiteindelijk wordt. Dit omdat je steeds een soort starttarief moet betalen.

Er zijn meerdere manieren om je treinticket te kopen. Omdat ik niet met allemaal ervaring heb ga ik enkel in op de 2 die ik gebruikt heb.

Via een Westerse organisatie/ tussenpersoon

Voor de Trans Mongolië Express heb ik een tussenpersoon (Tiara Tours) ingeschakeld. Zij kunnen helpen met een pakket zodat je bijvoorbeeld ook excursies of hotels via ze boekt, maar als je meer van het zelf regelen bent kun je ook enkel de treintickets kopen. Dit laatste heb ik gedaan.

Ik wist al welke steden ik zou willen bezoeken en wanneer ik hier ongeveer zou willen zijn. Dit lijstje met data gaf ik door aan Tiara Tours waarna zij aan de slag gingen met het regelen van de tickets. Ik ontving een duidelijk overzicht met de exacte tijden, treinnummers en mijn slaapplaats in de trein. De fysieke papieren tickets werden naar het hostel in Moskou gebracht waar ik verbleef. Het op deze manier kopen van je tickets is wel iets duurder, maar neemt je een hoop werk uit handen die je goed kan stoppen in het regelen van al je visa. Ik betaalde voor mijn reis van Moskou naar Beijing inclusief de diverse stops € 800,- (in het hoogseizoen – augustus).

Zelf online via internet

Voor het gedeelte na Beijing heb ik zelf mijn tickets gekocht via Chinatour.net. Een duidelijke (en Engelstalige!) website waar het kopen van een ticket net zo eenvoudig is als het boeken van een vlucht. Je vult de vertrek- en aankomstplaats in en de datum waarop je wilt reizen. Vervolgens zie je 1 of meerdere treinen die op deze datum vertrekken met daarachter de soort zitplaatsen, de beschikbaarheid en de prijs. Selecteer de trein en zitplaats naar keuze en na het invullen van de benodigde gegevens ontvang je eerst een ontvangstbevestiging en vrij snel daarna de officiële bevestiging.

Op deze bevestiging staat een nummer waarmee je op de dag van reizen op het station zelf je papieren treinticket op kan halen. Zorg dus dat je deze uitprint!

Let op: Treintickets in China zijn te koop vanaf 60 dagen voor je vertrekdatum, bij populaire routes (zoals naar Lhasa) moet je er echt snel bij zijn! Ik betaalde voor mijn reis van Beijing naar Lhasa, met tussenstop in Xining € 180,-. De reden van deze tussenstop was omdat ik meer kans had op een ticket (de directe trein zelf boeken lukt echt niet zonder tussenpersoon) en ook omdat een tussenstop in Xining aan te raden is om te acclimatiseren.

Kopen van je ticket op het station

Ik heb geen ervaring met het kopen van een treinticket op het station zelf. Simpelweg omdat ik het een te groot risico vond en ik op een bepaalde datum in Lhasa moest zijn. Wat ik er van weet is dat het wel mogelijk is maar met name als je meer dan genoeg tijd hebt. Daarnaast is het gokken of en wat voor plaatsen er nog beschikbaar zijn. Op hele lange routes wil je namelijk écht geen zit- of staanplaats hebben!

Soort plaatsen/ treinklasse

Over staan- en zitplaatsen gesproken. Net zoals wanneer je gaat vliegen en kunt kiezen uit bijvoorbeeld Economy of Businessclass, is hetzelfde het geval bij het kopen van een treinticket.

Je kunt bij het kopen van een treinticket (meestal) kiezen uit de volgende soorten tickets:

Eerste klas

Een eerste klas ticket heeft 2 slaapplaatsen per coupé en 9 coupés per wagon. Dit kan een stapelbed zijn met een bank (in Chinese/ Mongoolse treinen) of 2 lage bedden (in Russische treinen). Er zijn 2 ruimtes om je in te wassen en toiletten aan ieder eind van de gang en deze zijn normaliter erg schoon. Alle coupés kunnen van binnenuit op slot worden gedaan. Beddengoed wordt uitgedeeld of ligt al klaar wanneer je de trein in stapt.

Tweede klas (of soft sleeper)

Een tweede klas ticket is het meest geboekte ticket bij toeristen. Deze wagons hebben 9 coupés per wagon met 4 slaapplaatsen per coupé (stapelbedden). Ook hier zijn er 2 ruimtes om je te wassen en toiletten aan ieder eind van de gang en ook hier kunnen alle coupés van binnenuit op slot worden gedaan. Tweede klas bij de Trans Mongolië Express staat ook wel bekend als ‘Kupe’. Een beneden bed heeft oneven nummers (1, 3, 5, etc.) en een bovenbed heeft even nummers (2, 4, 6, etc.). Beddengoed wordt uitgedeeld of ligt al klaar wanneer je de trein in stapt.

Derde klas (of hard sleeper)

Bij een derde klas ticket slaap je in een soort open ruimte met ongeveer 54 tot 60 slaapplaatsen per wagon. In de Chinese treinen zijn dit stapelbedden van 3 bedden boven elkaar, in de Russische treinen zijn het stapelbedden met 2 bedden boven elkaar en hangen er ook bedden boven het gangpad. Derde klasse bij de Trans Mongolië Express staat ook wel bekend als ‘Platskartny’. Beddengoed wordt uitgedeeld of ligt al klaar wanneer je de trein in stapt.

Verschil soft/ hard sleeper

Een soft sleeper wil niet zeggen dat je een Auping matras hebt. Deze aanduiding, veelal gebruikt in China, wil eigenlijk zeggen dat de bedden iets ruimer zijn en je ook meer ruimte hebt om je spullen op te bergen. Logisch ook wel want in plaats van met 6 anderen, deel je de coupé met 4. Een hard sleeper is dus iets smaller, op je zij liggen met opgetrokken benen is hier al iets meer een uitdaging!

Ik heb zelf t/m Xining in een tweede klas (soft sleeper) wagon geslapen. Van Xining naar Lhasa heb ik derde klas (hard sleeper) gezeten, iets wat mij helemaal niet verkeerd is bevallen. Het is alleen iets rumoeriger, je hebt minder ruimte om te zitten en de bedden zijn smaller. Daarnaast gaan de lichten automatisch aan en uit op een bepaald tijdstip, een zaklamp bij de hand hebben is dan dus wel handig.

Zit- en staanplaatsen

Op de Chinese trajecten is het naast bovenstaande vaak ook mogelijk om een zit- of staanplaats ticket te kopen. Ik denk niet dat deze verdere uitleg nodig hebben en je kunt ze (mijn idee) ook beter niet kiezen gezien de duur van sommige treinreizen!

Voorbereiding

En dan. Je tickets (en visa) zijn binnen, je reis is begonnen en de dag dat je voor de eerste keer in de trein gaat stappen is gearriveerd! Voordat je de trein in stapt is een beetje voorbereiding aan te raden.

Zorg er bijvoorbeeld voor dat je een kleine rugzak/ tas ingepakt hebt met de dingen die je in de trein nodig hebt. In mijn geval bestond de inhoud altijd uit:

slippers
toilettas (1 met een haakje zodat je hem op kan hangen)
pyjama
handdoekje (enkel in Chinese treinen, in de Russische krijg je een kleine handdoek)
sjaal/ vest (de airco kan het soms koud maken)
toiletpapier (vaak niet aanwezig)
reisbestek multitool (bijvoorbeeld van het merk Gentlemen’s hardware)

Het is daarnaast een gewoonte om relaxte kleren in de trein te dragen. Een sportbroek geeft de voorkeur boven een jeans bijvoorbeeld. Of draag gewoon de hele tijd je pyjama, mocht je je daar comfortabel in voelen!

Verder is het slim om ook boodschappen te doen om de nodige etenswaren bij de hand te hebben. Er is vaak wel een restauratiewagen, maar het komt soms voor dat er geen eten meer is. Mijn standaardinhoud van de boodschappentas was:

noodles
broodjes o.i.d. (voor ontbijt/ lunch)
water (er is géén drinkwater om te tappen (enkel heet water), zorg dus dat je dit zelf meeneemt)
andere versnaperingen zoals fruit/ koekjes/ chips/ chocolade (ook om uit te delen)

Op het station

Ieder station is qua bouw en faciliteiten natuurlijk anders, daar kan ik niet heel veel over vertellen. Wat je er moet doen is gelukkig wel (bijna) altijd hetzelfde: je trein halen! Waar het proces in met name China vrij veel lijkt op het nemen van een vliegtuig, stap je in Mongolië gewoon in de trein zoals je gewend bent om te doen in Nederland.

Wanneer je al in het bezit bent van je ticket (waarschijnlijk in Rusland en Mongolië het geval) zorg je er voor dat je ongeveer 3 kwartier voor je vertrektijd op het station bent. Kijk goed op je ticket vanaf welk station je trein vertrekt, in sommige plaatsen zijn namelijk meerdere stations. Op het station aangekomen moet je (m.u.v. Mongolië dus) al je bagage op een security band leggen, ze controleren hier met name of je gevaarlijke of verboden wapens probeert mee te nemen. Verder stelt deze check niet heel erg veel voor.

Na deze controle zoek je allereerst het bord met daarop alle vertrekkende treinen. Het treinnummer en de vertrektijd is hierbij iets wat je in je hoofd moet hebben want dit is vaak het enige dat je kunt lezen. Zoek je trein op en kijk of er al een cijfer staat die het vertrekplatform weergeeft. Als dat het geval is kun je naar je trein toe gaan, zo niet, dan wacht je geduldig tot dit welk het geval is. In de grotere plaatsen waar je op zal stappen zal de trein minimaal 30 minuten voor je vertrektijd wel aanwezig moeten zijn.

Wanneer je nog géén ticket (maar enkel een reservering) hebt is het slim om ongeveer 1,5 uur voor vertrektijd op het station te zijn. Dit geeft je namelijk genoeg tijd om je papieren ticket op te halen, zonder ticket mag je (in China) het station ook niet binnen. Alle grotere stations in China hebben zowel Engelse als Chinese borden en bij aankomst op het station zoek je dus allereerst het bord waar ‘Tickets’ op staat op. Het kan zijn dat er een flinke rij staat, vandaar dat het dus slim is om er op tijd te zijn. Geef je uitgeprinte reserveringsnummer en je paspoort (en in het geval van een ticket naar Tibet ook je Tibet permit) aan de baliemedewerker en na een paar seconden ben je in het bezit van je papieren ticket!

Hierna kun je het station binnenlopen, je ticket en paspoort worden allereerst gecontroleerd en daarna volgt weer de security check. Ook daarna zoek je het bord met vertrekkende treinen weer op maar anders als in Rusland en Mongolië heb je hier wachtruimtes voor iedere trein. Het is de bedoeling dat je hierin plaatsneemt en wacht totdat het ‘boarden’ gaat beginnen.

Op het station zijn ook nog altijd wat winkeltjes waar je last-minute aankopen zoals water of noodles kunt doen. En heb je veel tijd over omdat het allemaal wat sneller ging dan verwacht, dan is mensen kijken een prima bezigheid!

Voordat je de trein instapt moet je wederom je treinticket en je paspoort laten zien aan de conducteur van je wagon. Hij of zij controleert of jij wel écht de persoon bent die op het ticket mag reizen, als dat het geval is mag je naar binnen en kun je op zoek gaan naar je slaapplek voor de komende uren (of dagen).

In de trein

Als je dan eenmaal je plekje hebt gevonden, je tassen hebt opgeborgen en je relaxte outfit hebt aangetrokken is het enige wat je nog kunt doen je overgeven aan het ritme van de trein. Vaak begin je met het opmaken van je bed, lakens worden uitgedeeld of liggen al voor je klaar.

Vergeet ook niet je mede-coupé reizigers vriendelijk te begroeten. Vertel hen je naam en probeer erachter te komen wat hun naam is, waar ze vandaan komen en waar ze naar toe gaan. Het is ontzettend veel waard om een goede band op te bouwen met de mensen in je coupé. De komende tijd ben je op elkaar aangewezen en het kan prettig zijn om te weten dat ze een oogje in het zeil houden wanneer jij bijvoorbeeld even naar het toilet gaat (mocht je alleen reizen). Daarnaast is het ook gezellig natuurlijk om een beetje aanspraak te hebben.

Bovenbed-/ onderbed

Mocht je een bovenbed hebben dan hoef je hier niet de hele rit op te zitten. Het is oké om aan het einde van het benedenbed te zitten (aan het gangpad dus). Mocht de persoon op het benedenbed dus ook gewoon zitten, dan kun je hier plaatsnemen, anders zijn er in het gangpad ook altijd nog klapstoelen waar je op kunt zitten. Iedere slaapplek heeft verder ook een klein nachtlampje en in het geval van een Chinese trein (2e klas) heb je zelfs een klein televisiescherm. Ook zijn er haakjes en rekjes om eventuele spullen in op te bergen.

Opbergruimte

Je grote tassen/ koffers kunnen opgeborgen worden onder het benedenbed óf (wanneer je een bovenbed hebt) in een ruimte boven het gangpad die vanuit iedere coupé te bereiken is. Het is soms wat passen en meten, zeker als je allemaal veel spullen bij je hebt, maar in de meeste gevallen is deze opbergruimte precies groot genoeg.

Moskou-tijd

Tijdens je rit door Rusland wordt altijd de Moskou-tijd gehanteerd. Dit is dus ook de tijd die op je treinticket staat en hierdoor moet je af en toe even wat rekenen in het geval van tussenstops. In de trein zelf merk je hier verder weinig van en ik raad je ook aan om zoveel mogelijk de lokale tijd te hanteren. Niets zo vervelend om na een lange reis in Beijing te arriveren en opeens last te hebben van een jetlag!

Tussenstops

Alle treinen stoppen regelmatig op andere stations. Soms maar voor 2 minuten, soms ook voor een wat langere tijd. Tijdens de langer durende stops wordt de trein nagekeken en voorraden aangevuld, dit is ook een perfect moment om zelf even een luchtje te scheppen en wat rond te kijken. In vrijwel alle treinen hangen schema’s in de wagon waarop de stops staan en hoelang deze stops zijn. Ik maakte altijd een foto van dit schema met mijn telefoon zodat ik goed in de gaten kon houden waar we waren en of het veilig was om de trein uit te stappen. Want de trein begint zonder erg duidelijk signaal gewoon weer te rijden op het exacte tijdstip. Als het fluitsignaal gaat, rijdt de trein vaak ook al. Op tijd weer binnen zijn, of een beetje in de buurt blijven van je coupé is dus verstandig. Kijk daarbij goed naar de locals of naar de conducteur, wanneer zij instappen, doe jij het ook.

Conducteur

Ieder treinstel heeft 1 of 2 conducteurs rondlopen. En daar wil je zeker vriendjes mee blijven! Zij controleren de tickets, zorgen er voor dat alles schoon is en blijft (soort van), legen de afvalzakken en handhaven de orde. Voel je je bijvoorbeeld niet veilig omdat je de coupé met 3 grote en enge Russen deelt, dan kun je dit bij de conducteur aangeven en zijn zij verplicht om een ander plekje voor je te zoeken. Verder heeft de conducteur ook kleine versnaperingen te koop en kun je er vaak om een beker vragen waar je heet water in kan doen.

Grensovergang

Wanneer je van Rusland naar China reist heb je uiteraard ook te maken met grensovergangen. Deze kunnen soms aardig lang duren (afhankelijk van de trein waar je in zit) en bestaan uit de formaliteiten als: paspoort- en bagage controle. Zo wordt er gekeken of er geen smokkelwaar (of personen) zijn en in sommige gevallen wordt er zelfs gevraagd om je tassen te openen. Dit laatste zal sowieso gebeuren tijdens de grensovergang naar China, deze neemt ook het meeste tijd in beslag maar dat heeft ook te maken met het feit dat de bougies verwisseld moeten worden. In China rijden de treinen namelijk op een smaller spoor dan in Rusland en Mongolië. De hele trein wordt (met iedereen er in) omhoog getakeld, de oude wielen worden er onderuit geschoven en de nieuwe komen er onder.

Bij een grensovergang wordt eerst in het land waar je je in bevindt je paspoort opgehaald en worden er stempels in gezet. De paspoorten worden vaak meegenomen en krijg je nadat alles gecontroleerd is weer terug. Daarna volgt eenzelfde procedure in het land waar je naar toe gaat. Ook moet je, net zoals in het vliegveld, formulieren invullen m.b.t. de spullen die je mee het land in brengt en wat je in het land komt doen. Deze formulieren zijn meestal in het Engels, wanneer dat niet het geval is heeft de conducteur vaak wel 1 formulier dat in het Engels is wat je als voorbeeld kan gebruiken.

Lees hier hoe je een visum aanvraagt voor Rusland, Mongolië en China.

Dagbesteding

In bijna alle treinen heb je de mogelijkheid om je mobiele telefoon of andere apparaten op te laden. Handig wanneer je tijdens je rit iets te veel spelletjes op je mobiel gespeeld hebt. Je verdere dagbesteding zal vooral bestaan uit eten, praten, lezen en slapen. Eten krijg je vaak van locals aangeboden, mocht je een coupé met ze delen, maar er is ook een restauratiewagen waar je gerechten kunt krijgen. Niet altijd overigens, het komt soms voor dat gerechten die op de menukaart staan niet meer beschikbaar zijn. Zorg er dus altijd voor dat je iets van back-up eten hebt.

Veiligheid in de trein

Reizen met de trein in en door al deze landen heb ik als volkomen veilig ervaren. Zelfs voor een vrouw alleen dus. Wanneer er geen andere toeristen in een wagon of coupé zaten probeerde ik wat aanspraak te krijgen met de locals. Het is hierbij wel handig dat je iets van een vertaalboekje bij je hebt zodat je iets kan aanwijzen, met name in Rusland omdat hier vrijwel niemand Engels spreekt. Probeer je coupé-genoten te begroeten in hun eigen taal en vertel hen je naam, dit brak vaak het ijs al.

Ik heb mij geen moment onveilig gevoeld en ben ook nooit bang geweest voor mijn spullen. Uiteraard keek ik hierbij wel eerst even de kat uit de boom voordat ik mijn spiegelreflexcamera voor de dag haalde en verder hield ik dit soort spullen ook vaak dichtbij wanneer er bijvoorbeeld een tussenstop was. ’s Nachts deed ik de coupédeur op slot als dit nog niet was gedaan door een andere coupégenoot. Mijn paspoort en portemonnee hield ik altijd op mijn lichaam of stopte ik in het hoofdkussen.

Aankomst op je bestemming

Na je (lange) treinreis is het aankomen op je bestemming vaak wel weer even spannend. Waar moet ik heen? Waar kan ik een taxi vinden naar mijn hotel? Hoe werkt het hier allemaal. Maar een treinstation uitlopen is minder gedoe dan er binnen komen. Ik kijk bij aankomst vaak naar waar de locals heen lopen. Zij weten de uitgang wel te vinden en vervolgens staan er altijd wel bordjes of zijn er taxichauffeurs die mij verder kunnen helpen om mij uiteindelijk te brengen naar waar ik wezen moet!

Vragen?

Heb je nog vragen naar aanleiding van bovenstaande, stuur mij dan gerust een e-mail. Ik help graag!